Sig heeft onder meer als doelstelling hulpverleners een aantal mogelijkheden te bieden tot permanente studie en vorming. Naast studiedagen en workshops organiseert Sig ook intervisiewerkgroepen.
In eerste instantie worden deze georganiseerd voor personeel van de Centra voor Ambulante Revalidatie. De organisatie van de werkgroepen verloopt per werkjaar. Enkele werkgroepen hebben een eigen webpagina of een te downloaden publicatie.
De algemene coördinatie van de werkgroepen is in handen van Viviane Vermeiren. Per werkgroep is er een inhoudelijke coördinator (in het overzicht tussen haakjes vermeld). De werkgroepen komen om de zes weken samen. Er wordt per werkjaar een programma opgesteld. Daarnaast is er tijd voor het uitwisselen van informatie over recente studiedagen, publicaties, nieuwe tests of behandelingsmethodieken en gevalsbesprekingen.
>> Kies een werkgroep en lees het verslag van de werking van 2021-2022.
In 2021-2022 ging de intervisiewerkgroep van start met twee nieuwe coördinatoren. Na ruim twintig jaar coördinatie gaven Ingrid en Begga de fakkel door. We willen via deze weg Ingrid en Begga nog eens bedanken voor hun inzet en enthousiasme. Dit werkjaar waren er vijf bijeenkomsten: drie halve dagen en 2 volledige dagen. De jaarthema’s waren het uitdiepen van de behandeling van spraak- en taalproblemen bij kinderen met ontwikkelingsdysfasie en het bespreken van de relatie tussen auditieve deelvaardigheden en taalstoornissen. Deze onderwerpen werden in twee subgroepen uitgewerkt.
Ook dit jaar bespraken we ervaringen rond het PDOD (Protocol Diagnostiek Ontwikkelingsdysfasie). In de meeste CAR wordt het protocol nu vlot gebruikt en is het een goede leidraad om de diagnose ontwikkelingsdysfasie al dan niet te stellen.
Deze werkgroep bestaat uit gecertificeerde Hanen-logopedisten, die (bij voorkeur) in de praktijk met de Hanen-strategieën werken of aan de slag willen met het organiseren van de oudercursus. De Hanen-oudercursus heeft tot doel ouders van jonge kinderen met problemen op het vlak van taal en communicatie te leren hoe ze op een responsieve manier in het dagelijks leven een bijdrage kunnen leveren aan de ontwikkeling van hun kind. In het afgelopen werkjaar besteedden we tijd aan het doornemen van de nieuwe versie van More than Words. De bewerking is bedoeld voor het organiseren van een cursus voor ouders met een kind met ASS. Enkele werkgroepleden volgden deze opleiding. Videomateriaal uit eigen oudercursussen werd gebruikt als intervisie. Hierbij spelen de Hanen-strategieën samen met de kennis van VIB (Video Interactie Begeleiding) en andere kennis en ervaring een belangrijke rol. We werken oplossingsgericht. De werkgroepleden delen hun opgedane kennis van gelezen boeken en/of gevolgde workshops en studiedagen. Onze website Hanen-web, informatiepunt over de Hanen Oudercursus in Vlaanderen, blijft up to date!
>> Hanen-web = informatiepunt over de Hanen Oudercursus in Vlaanderen
De intervisiewerkgroep leesstoornissen bestond uit logopedisten werkzaam in de CAR en een docent van de Arteveldehogeschool. De groep richtte zich op praktische en theoretische aspecten bij de diagnostiek en behandeling van lees- en spellingstoornissen. Omwille van de coronamaatregelen werden de meeste bijeenkomsten in 2021-2022 online georganiseerd, wat heel wat tijdwinst opleverde voor een aantal leden, maar ook zijn beperkingen had. De interactie verliep zo iets moeilijker. Net als de voorbije werkjaren werd ook dit werkjaar aandacht besteed aan variapunten. We brachten elkaar op de hoogte van belangrijke vormingen en publicaties die verschenen zoals de bundel van Pol Ghesquière ‘Brede-Vakinhoudelijke-Richtlijn-Dyslexie’, het Symposium Dyslexie en Leesproblemen, het IALP Congres en de Nationale Dyslexie Conferentie. We namen deel aan een vooronderzoek in het kader van een project in de Arteveldehogeschool voor het ontwikkelen van een screener om te differentiëren tussen dyslexie en leesachterstand. Naar aanleiding van een vraag vanuit de UGent werd een lijst gemaakt van de meest gebruikte behandelingsprogramma’s voor lezen en spellen.
Een brainstorm in het kader van het project: ‘ouderbegeleiding/ouderparticipatie bij dyslexie’ leverde heel wat informatie op die verzameld werd in een PowerPoint, maar nog nader moest geëvalueerd en uitgewerkt worden. We startten alvast met het samen bekijken en beoordelen op bruikbaarheid van informatie die online teruggevonden kan worden, zoals een belevingsparcours, filmpjes met info over dyslexie en getuigenissen.
Omwille van allerlei redenen o.a. de complexiteit van de problematieken binnen de CAR kozen leden doorheen de jaren steeds meer voor andere werkgroepen en/of bijscholing, waardoor deze intervisiewerkgroep steeds kleiner werd. Intervisie binnen deze werkgroep is bijgevolg niet langer mogelijk, maar we blikken terug op veel boeiende werkjaren waarin kennis en kunde gedeeld werd en ook een aantal mooie projecten tot stand kwamen.
> Protocol diagnostiek bij lees- en spellingproblemen/stoornissen
De werkgroep Autisme bestaat uit een groep enthousiaste mensen die werken met kinderen en jongeren met autisme. De groep is zeer divers en bestaat uit psychologen, logopedisten, kinesitherapeuten en ergotherapeuten vanuit een diagnostische en/of therapeutische setting. De werkgroep komt ongeveer vijfmaal bijeen, waarvan twee volledige dagen. De drie halve dagen worden online georganiseerd. Verslaggeving gebeurt digitaal.
In 2021-2022 verdiepten we ons in het thema ‘ouderparticipatie’ en oudertrainingen en op welke manier dit in de verschillende CAR gerealiseerd wordt. Er was ook ruimte om eventuele moeilijkheden die hiermee gepaard gaan te bespreken. Een tweede groot thema dat het voorbije jaar werd aangesneden betreft het lichaamsgericht werken bij kinderen met autisme. Een eerste horde die genomen moest worden was het afbakenen en definiëren van dit thema. In het volgende werkjaar zal er verder op dit onderwerp ingezoomd worden. Andere thema’s die aan bod zullen komen worden tijdens de eerste werkgroep vastgelegd. Naast een regelmatig terugkerend ‘rondje’, waarbij ieder vanuit zijn eigen werkveld een vraag of opmerking mag stellen, houden we ook een materiaalbeurs met therapeutisch materiaal, werkboeken, (therapeutische) gezelschapsspelen, kijk- en vertelboeken, prentenmateriaal, vragenlijsten, enz. We delen informatie aan elkaar en ondersteunen elkaar in het therapeutisch proces in de begeleiding van de kinderen met ASS. De bespreking van casuïstiek is een terugkerend onderwerp en wordt als waardevol ervaren. Gevolgde studiedagen die interessant werden bevonden worden besproken. Er wordt ook elke bijeenkomst stilgestaan bij recente wetenschappelijke inzichten.
>> Informatiebundel ASS (gratis download)
>> Stimuleren van spel en verbeelding bij kinderen met autisme (gratis download)
In 2021-2022 konden de vergaderingen weer live doorgaan in Gijzegem. De collega’s kozen ervoor om toch nog één vergadering online te laten verlopen. Net zoals de voorbije jaren kwamen we drie keer samen op een voormiddag en één keer een volledige dag. Via intervisie proberen we de kwaliteit van diagnose en behandeling van kinderen, jongeren en volwassenen met gehoorproblemen in de CAR te optimaliseren en op elkaar af te stemmen.
Een aantal collega’s volgde de basisopleiding AVT, georganiseerd door ONICI in samenwerking met AV-UK. De info vanuit deze sessies wordt elke bijeenkomst met ons gedeeld. We proberen cliëntgerichte vragen uit te werken a.d.h.v. hun info. Info uit gevolgde studiedagen wordt elke keer besproken. In de eerste vergadering werden, naast AVT, de hiaten in therapiemateriaal verzameld om op onze 'werkgroepdag' verder uit te werken. We hadden ook aandacht voor het boek ‘Mijn CI verhaal en ‘Mijn hoorreis’.
In de tweede vergadering bespraken we de betrokkenheid van ouders bij de therapie: Hoe verloopt dit in de verschillende CARs? Verder werd aandacht besteed aan ToM, specifiek toegepast bij cliënten met gehoorverlies.
Op onze werkgroepdag kregen we in de voormiddag info van de firma AB: Nieuwigheden rond CI en nieuw therapiemateriaal werden besproken.
In de namiddag werkten we aan eigen therapiemateriaal. Als therapeut merken we bij verschillende populaties tekorten. Er werden door de collega’s drie belangrijke items geselecteerd: hoortraining voor volwassenen, hoortraining met minimale en subtiele verschillen en hoortraining bij kinderen met minimale paren. Er werd een verdere specificering opgemaakt met de bedoeling het komend jaar hier concrete oefeningen bij uit te werken.
Op de laatste bijeenkomst was er opnieuw een evaluatie van het voorbije werkjaar. We maakten de agenda voor het nieuwe jaar op. Verder bespraken we eindwerken van de Arteveldehogeschool en bekeken we de bruikbaarheid hiervan binnen therapie. Ten slotte werden nog een aantal casussen besproken. Er blijft een grote motivatie om volgend jaar opnieuw door te gaan met deze werkgroep vol enthousiaste logopedisten, audiologen en audiciens werkzaam binnen de CAR.
In 2021-2022 hebben we ingezet op de bekendmaking van revalidatie binnen een CAR voor personen met NAH. Doorheen onze intervisiemomenten botsten we vaak op de conclusie dat niet alleen revalidatie voor NAH onbekend terrein is, maar dat de doelgroep NAH an sich ook weinig bekend is. Dit is zo bij het brede publiek, maar jammer genoeg ook vaak bij hulpverleners. Volgend werkjaar willen we verder inzetten op sensibilisatie door samen na te denken over manieren waarop we informatie kunnen verstrekken over NAH, over de gevolgen van NAH en over de revalidatiemogelijkheden. Als intervisiewerkgroep zijn we multidisciplinair samengesteld en werkzaam binnen verschillende sectoren. Met deze ervaringen trachten we een meerwaarde te betekenen in het hulpverleningslandschap voor mensen met NAH. Met het NAH congres in het vooruitzicht willen we ook volgend werkjaar verder inzetten op samenwerking met overkoepelende instanties en nagaan welke rol de werkgroep kan vervullen. De werkgroep biedt een platform om samen te reflecteren over thema’s verwant aan NAH, om informatie uit te wisselen en om casuïstiek in te brengen. In samenwerking met Sig bekijken we tevens het vormingsaanbod aan professionelen op gebied van NAH.
Binnen onze werkgroep proberen we meertalige kinderen altijd te benaderen met aandacht voor zowel de thuistaal als de schooltaal. Dit bracht ons ertoe om gesprekslijsten te ontwikkelen waarmee kleuterleerkrachten in gesprek kunnen gaan met ouders over de ontwikkeling van de thuistaal. Deze hebben we dit jaar afgewerkt en binnenkort zijn ze te vinden op de website van Sig. Er kwamen natuurlijk ook andere thema’s aan bod. We bekeken ouderprogramma’s, al dan niet specifiek ontwikkeld voor een meertalig publiek, en gingen na hoe we ze eventueel kunnen inzetten. Ook het cultuursensitief werken komt regelmatig aan bod wanneer we aspecten van diagnostiek of therapie bespreken. Ten slotte was er zoals altijd een uitwisseling van informatie en bespreking van cases.
>> Webpagina Meertalige kinderen (publicaties, tips, literatuur, enz.)
>> Tales at Home (vragenlijst professionals)
Er vonden in het werkjaar 2021-2022 vier bijeenkomsten plaats: drie halve dagen (waarvan twee digitaal) en één volledige dag in Sig Gijzegem. Digitale bijeenkomsten ondervangen de lange reistijd voor sommigen maar laten weinig interactie, actieve inbreng en vragen toe. Daarom kiezen we ervoor om volgend werkjaar in te zetten op drie volledige dagen die live in Sig kunnen doorgaan. Aangezien er de afgelopen twee jaar veel nieuwe mensen bijkwamen en onze groep steeds groter werd, voelen we de nood om de bijeenkomsten zoveel mogelijk live te laten doorgaan zodat er ook een goede groepsdynamiek kan ontstaan.
De eerste bijeenkomst werd er kennisgemaakt en werd het programma voor het komende werkjaar vastgelegd.
Bij de tweede vergadering deelden twee collega’s hun ervaringen met het gebruik van Ondersteunende communicatie. Ze gaven uitleg bij de meerwaarde, gaven een overzicht van de beschikbare methodieken (oa. SCORE, GRID) en brachten casusmateriaal mee om een licht te werpen op hoe de implementatie in therapie gebeurt. Daarnaast was er ruim de tijd om ervaringen uit te wisselen.
Tijdens de derde bijeenkomst deelden we good practices omtrent ouderparticipatie. Het betrekken van de ouders, het laten meevolgen van therapie,… wordt door iedereen als een absolute meerwaarde ervaren. In de praktijk botsen we echter vaak op obstakels: anderstaligheid, ouders die werken, conventie en regelgeving,… In kleine groepjes werd er gebrainstormd hoe er met deze knelpunten op een creatieve manier kan omgesprongen worden om de participatiegraad te verhogen.
De laatste bijeenkomst (volledige dag) werd opgesplitst in twee delen: een korte uiteenzetting over de DC 0-5 (classificatiesysteem voor jonge kinderen) en een materiaalbeurs in de namiddag. De voorstelling van de DC 0-5 was een terugkoppeling van een eerder gevolgde tweedaagse workshop. De DC 0-5 gaat over de classificatie van psychische en ontwikkelingsproblemen bij zeer jonge kinderen vanuit het perspectief van de vroege ontwikkeling en de (relationele) context waarin zij opgroeien. Diagnostiek bij kinderen jonger dan 3 jaar blijft een uitdaging. Vaak worden we al verplicht om een diagnose te stellen om het kind te kunnen opnemen voor behandeling. Tegelijk voelen we dat de huidige classificatiesystemen zoals DSM 5 en ICD-10 onvoldoende de lading dekken voor deze jonge doelgroep. De eerste kennismaking binnen de werkgroep met dit instrument werd als zeer positief onthaald. We lijstten de knelpunten op waar we nu in het diagnostisch proces en binnen onze regelgeving te maken krijgen. Tegelijk dachten we na over hoe we een stem zouden kunnen geven aan dit debat. Ieder werkgroeplid brengt in eerste instantie de info omtrent de DC 0-5 over binnen het eigen CAR om zo de bewustwording te creëren. In de namiddag hielden we een materiaalbeurs. Iedereen bracht één item mee dat als waardevol ervaren wordt in het werken met jonge kinderen en dat nog weinig bekend is.
De coördinatie werd dit werkjaar ook overgenomen door twee nieuwe coördinatoren. Er werd bij de evaluatie uitgebreid stilgestaan bij de huidige werkvorm en inhoud van de bijeenkomsten. Door het uitbreiden van de groep en de vele vervangingen (kort- en langdurig) bleek het niet evident om een boeiend en gevarieerd programma op te stellen zonder daarbij in herhaling te vallen. We willen er ook over waken dat het intervisiekarakter van de werkgroep verloren gaat. Dit deden we door duidelijke afspraken hieromtrent op te stellen.
Verslag van de werking 2021-2022 volgt ...
In 2021-22 zijn we vier halve dagen en één volledige dag samengekomen om onze lopende projecten van het vorige werkjaar af te werken. Door corona zijn deze toen niet verder gezet kunnen worden.
Projectthema: ontwikkeling psycho-educatie spel rond ADHD
Door corona in het werkjaar 2020-2021 liep de ontwikkeling van het spel vertraging op. Afgelopen werkjaar is hieraan verder gebouwd. We zetten nog eens alles op een rijtje zodat duidelijk is waarvoor het spel moet staan. We zien het spel als een afsluitend moment voor kinderen die al enig kennisaanbod kregen rond ADHD en die al voldoende zelfkennis hebben. Verder willen we dat het spel bruikbaar is voor psycho-educatie van brussen. Het spel kreeg de naam Doe je mee met Kadée. Het spel kan gespeeld worden vanaf de leeftijd van 8 jaar. Verschillende zaken zijn erin verwerkt zoals wist-je-datjes, talenten en quizvragen. Er is een pilootversie gemaakt en deze werd voorgesteld aan de andere leden van de werkgroep. Zij hebben alles kritisch beoordeeld en hieruit kwamen goede suggesties die verder opgenomen zullen worden. Het ADHD-spel vraagt nog extra werk en beogen dit eind eerste trimester 2022-2023 af te ronden.
Projectthema: inleving
In het werkjaar 2020-2021 is een pilootversie gemaakt die uitgetest werd in verschillende centra. Bedoeling was om deze in werkjaar 2021-2022 af te werken. Doelstelling van de inlevingsactiviteit: een beter begrip krijgen voor de moeilijkheden die mensen met ADHD dagelijks ervaren. Vanuit een beter begrip, kan een grotere bereidheid groeien om met de adviezen aan het werk te gaan. En kan men betere tussenkomsten plannen. Aan de hand van de opmerkingen van de leden van de subgroep werd het draaiboek in een nieuw jasje gestoken met als doel dat de handleiding praktischer en overzichtelijker is. Sommige opdrachten werden nog bijgestuurd. Daarna is de sessie voorgesteld aan de volledige werkgroep. Dit project wordt gefinaliseerd.
Projectthema: bachelorproef
Er kwam geen reactie op het voorstel voor een bachelorproef rond psycho-educatie van ADHD.
>> Leeswijzer voor leerkrachten bij het zorgpad ADHD
>> Leeswijzer voor ouders bij het zorgpad ADHD
Het centraal thema in 2021-22 was participatie van de zorggebruiker in de CAR. Het doel was om van start te gaan vanuit een theoretisch kader en dit verder uit te werken naar de praktijk. Het theoretisch kader zou geboden worden op een studiedag. Deze kon omwille van verscheidene omstandigheden echter niet doorgaan. Ook omwille van de coronapandemie was het niet optimaal samenwerken: online vergaderen rond dit thema bleek niet zo efficiënt te zijn. Ter plaatse werken in kleine groepjes bleek dit wel. We bespraken in kleine groepen de sterktes/succeservaringen die we al opdeden op vlak van participatie. Zo pikten we van elkaar tips and trics op om mee te nemen naar ons eigen CAR. Wordt vervolgd dit werkjaar!
In 2021-22 verwelkomden we enkele nieuwe leden. We schakelden over van live vergaderen naar online aangezien dit een enorme tijdsbesparing is. Corona blijft een belangrijk onderwerp binnen onze werkgroep. Hoe gaat elk centrum om met versoepelingen? Welke verschillen zijn er? Wat kan binnen de conventie (online therapie)? Er werden werkpostfiches aangemaakt, per werkpost. Er zijn wel verschillen per centra bv. bij sommige centra doet de poetsdienst ook vervoer of haalt de administratie kindjes te voet op. Elke fiche kan aangepast worden op maat van het centrum. Op medisch vlak werd overlegd welke vaccinaties nodig zijn en wanneer medewerkers naar het medisch onderzoek moeten. Risico-analyse lift werd kort besproken. Dit wordt meestal uitbesteed aan een externe firma.
Overleg ivm arbeidsongevallen: aangifte is niet altijd evident, dat vraag veel werk. Hoe vult iedereen het bedrijfsbezoek in ? Niet iedereen doet dit standaard door de bedrijfsarts. Dit kan ook uitbesteed worden aan een ergonoom of andere PA afhankelijk van de noden. We overlegden hoe en hoe vaak iedereen een evacuatieoefening inplande.
Afgelopen werkjaar werd met de werkgroep gehoor en verstandelijke beperking naast het houden van intervisie verder gewerkt aan het vernieuwen van de website ‘Rita hoort niet goed’.
>> Projectwebsite 'Rita hoort niet goed' (online publicatie, sensibiliserend filmpje, enz.)
De werkgroep MusicaMova bestond het voorbije jaar uit een kleine groep mensen die MusicaMova al enkele jaren toepassen in hun werkveld. In dit voorbije jaar gebeurde voorbereidend werk voor de inspiratiedag die doorging begin juli 2022. Alles stond in teken voor deze inspiratiedag. Er werd een uitbreidingsbundel gemaakt met nieuwe oefeningen, variaties en spelletjes.
Deze werkgroep telt een 12-tal leden, wat zeer werkbaar is. We zijn multidisciplinair, wat wil zeggen dat er diverse disciplines deelnemen en mensen vanuit verschillende werksettings (CAR en pediatrie). Er zijn mensen die recent opgeleid zijn, maar ook mensen waarvoor dit al vele jaren geleden is. De meesten zijn vertrouwd met de Modules 1, 2 en 3, weinigen met Module 4, één enkeling met Toddler. We bekeken dit jaar enkele verslagen o.a. om te zien hoe diagnoses in ICF geïmplementeerd werden. We konden alleen maar vaststellen dat er heel veel diversiteit is. Wel gebruikt iedereen een referentie naar de DSM-criteria, wat gelukkig nog een houvast biedt. We bespraken dit jaar ook aanvullende diagnose-instrumenten, bekeken delen uit de NEPSY en ADI-R. Eveneens bekeken we comorbiditeiten, bv. PTSS, gedragsstoornissen. De hoofdmoot bestond uit het samen bekijken en scoren van beeldmateriaal. We stonden lang stil bij de items over wederkerigheid, non-verbaal gedrag en heen-en-weergesprekjes. Een groepslid volgde onlangs de verdiepingscursus en gaf ons enkele tips hieromtrent. We wensen volgend jaar op dezelfde praktische manier verder te werken. De deuren staan open voor nog enkele nieuwe leden. We vragen wel aan iedereen om beeldmateriaal mee te brengen, zowel van kinderen met autisme als van kinderen zonder autisme.
De werkgroep Jasper vloeide spontaan voort uit de basisopleiding JASPER aan de UGent in mei ’18. Ondertussen bestaat onze enthousiaste ploeg niet enkel uit Vlaamse therapeuten. Ook twee Nederlandse JASPER-therapeuten i.o. sloten zich aan en in sept. ’23 verwelkomen we graag enkele nieuwe collega’s uit de opleidingsweek van okt. ’22.
Voor wie er nog onvoldoende mee bekend is: JASPER (Joint Attention, Symbolic Play, Engagement and Regulation) betreft een internationaal onderkend programma ontwikkeld voor jonge kinderen met ASS van 12mnd tot 8j. i.f.v. stimulatie van:
Het merendeel van de vergaderingen hebben online plaats.
Binnen elke werkgroepvergadering wordt uitgebreid aandacht besteed aan casuïstiek. Zowel i.f.v. het aanleveren van ideeën voor routines, gedeelde betrokkenheid, verzoeken ... als samen op zoek gaan naar antwoorden op uitdagingen die zich stellen (troubleshooting). Dit wordt als heel verrijkend ervaren.
Eén van de mooie verwezenlijkingen van dit werkjaar betreft het afleveren van 3 folders op maat van ouders en de bredere context: één met algemene info voorafgaand de start van JASPER en 2 folders met duiding omtrent de spelontwikkelingsniveaus. Ook werd een 1ste aanzet gegeven tot een overzichtslijst van spelmateriaal dat kan gedeeld worden met de context en werd een sjabloon voor oudergesprekken gedeeld.
Gezien onze groep met JASPER-therapeuten gestaag groeit, besloten we verder een document met FAQ aan te leggen. Dit opdat één ieder ten allen tijde vlot informatie m.b.t. de assessment, therapie, tips naar regulatie, praktische organisatie … kan terugvinden.
Ondertussen is ook de UCLA aan de slag met de verdere professionalisering van JASPER. Elk nieuwtje (vb. verschillende te raadplegen platformen, wijzigingen naar assessment, publicatie Nederlandstalig handboek … ) hieromtrent kom je ook via onze groep te weten!
Op vraag van allen zetten we ook dit jaar in op onze live-dag. Deze staat volledig in teken van in vivo JASPER-therapie aan drie cliënten met een verschillend ontwikkelingsniveau. Dit jaar werden we goed ontvangen in CAR Bolt. Het samen voorbereiden, om beurt toepassen en nadien reflecteren over de therapie blijkt telkens opnieuw ontzettend waardevol. Net als het creatief experimenteren met ongekend spelmateriaal. Ook naar volgend schooljaar is het onze expliciete wens om dit te hernemen!
.
